Dziś chcielibyśmy Państwu przedstawić kwestię przeprowadzenie w postępowaniu karnym dowodu z opinii biegłego z zakresu pisma ręcznego. Ma to na celu ustalenie, kto się podpisał pod danym dokumentem lub od kogo pochodzić pismo, które się na nim znajduje.

Jest to jeden ze sposób wykluczenia, zawężenia kręgu osób podejrzanych. O czym szerzej stanowi poniżej przytoczony przepis kodeksu postępowania karnego.

Art.  192a.  [Badania eliminacyjne; badania poligraficzne (wariografem)]

§  1.       W celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych lub ustalenia wartości dowodowej ujawnionych śladów można pobrać odciski daktyloskopijne, wymaz ze śluzówki policzków, włosy, ślinę, próby pisma, zapach, wykonać fotografię osoby lub dokonać utrwalenia głosu. Po wykorzystaniu w sprawie, w której dokonano pobrania lub utrwalenia, pobrany lub utrwalony materiał zbędny dla postępowania należy niezwłocznie usunąć z akt i zniszczyć.

§  2.       W wypadkach, o których mowa w § 1, za zgodą osoby badanej biegły może również zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby.

§  3.       Badania i czynności, o których mowa w § 1 i art. 192 § 1, wykonuje się odpowiednio w warunkach i w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 74 § 4.

W przypadku oskarżonego posiada on w postępowaniu karnym pewne obowiązki: np. ma obowiązek podać się oględzinom zewnętrznym, można pobrać od niego odciski czy go sfotografować.

W przypadku odmowy można osobę zatrzymać i przymusowo doprowadzić.

Odnosząc się do złożenia próbek pisma dla celów wydania opinii przez biegłego jest uważane za poddanie się badaniu.

A sam oskarżony nie ma obowiązku aktywnego uczestniczenia w pozyskiwaniu dowodów. Zgodnie z hasłem: Oskarżony nie ma obowiązku dostarczania dowodów, które mogłyby zostać wykorzystane przeciwko niemu, a więc i próby pisma do ekspertyzy pismoznawczej (por. np. wyrok SA w Krakowie z dnia 14 października 1992 r. – II AKz 218/92, KZS 1992, Nr 10, poz. 19).

Oznacza to, że bez jego zgody nie można przeprowadzić pewnych badań.

Orzecznictwo w tym zakresie wygląda następująca:

Tym samym przez wyrażenie „wykorzystanie w sprawie" użyte w art. 192a § 1 zdanie drugie należy rozumieć wykorzystanie go do jednego z celów opisanych w tym przepisie, a nie wykorzystanie w całym toczącym się dalej postępowaniu. Taką wykładnię przepisu można zasadnie przyjąć również na gruncie judykatury. Sąd Najwyższy bowiem wprost wyraził zdanie o niemożliwości wykorzystania takiego materiału pozyskanego w trybie art. 192a § 1 wobec podejrzanego (postanowienie SN z 9.02.2010 r., II KK 198/09, OSNKW 2010/5, poz. 47; zob. glosa aprobująca B. Sygita, W. Juchacza, Prok. i Pr. 2010/11, s. 169–174).