Prawo do adwokata, prawo do obrony.

Prawo to przysługuje każdemu, kto znalazł się sytuacji represji ze strony Państwa. Każdy zatrzymany, podejrzany czy oskarżony ma do tego prawo, które niestety coraz częściej naruszane.

Podstawą prawa do obrony każdego człowieka jest art. 42 ust.2 Konstytucji RP:

Art. 42. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.

 2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

 3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Ponadto gwarancje procesową daje również. Gwarancje te przedstawia art. 245 kpk. Zgodnie, z którym:

 Zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi rozmowę; w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niej obecny. O prawie tym osoba zatrzymana musi zostać pouczona. Kontakt zatrzymanej osoby podejrzanej, w wypadku której zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa, z adwokatem lub radcą prawnym jest kluczowy dla zapewnienia prawa do skutecznej obrony w trakcie całego postępowania karnego. Informacje uzyskane we wstępnym stadium postępowania karnego, a więc jeszcze przed postawieniem zarzutów, mogą mieć kluczowe znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie zatrzymanego.

Co w przypadku, gdy zatrzymany podczas pierwszego przesłuchania nie ma obrońcy?

W tej kwestii wypowiedział się Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, który stwierdził, że pierwsze przełuchanie podejrzanego/zatrzymanego ma ogromne znaczenia na prawidłowość procesu.

Po krótce należy przedstawić stan faktyczny, którego dotyczył niniejszy wyrok. Sprawa dotyczyła obywatela Polski, który został przesłuchany przez policję bez udziału adwokata, znajdując się pod wpływem alkoholu. Sprawa miała miejesce w 2016 r., kiedy to skarżący będąc pod wpływem alkoholu, podpalił odzież swojego znajomego, który doznał poważnych obrażeń, po czym zmarł. Podczas zatrzymania stwierdzono, że skarżący miał w wydychanym powietrzu 0,65 promila alkoholu. W aktach sptawy brak było protokołu potwierdzenia o pouczeniu i tym prawie. W godzinach porannych skarżący został przesłuchany przez trzech policjantów, bez obecności adwokata. Czynność ta miała trwać ponad 3 godziny. W ten sam dzień został on przesłuchany w charakterze świadka przez prokuratora, a następnego dnia został mu pozstawiony zarzut zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem. Głównym zarzutem, który podniósł skarżący było to, że miał on znacznie ograniczoną możliwosć skorzystania z pomocy obrońcy.
A jego wyjaśnienia zostały wykorzystane wprocesie karnym.  Spowodowało to naruszenie art. 6 ust Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Trybunał stwierdził, że takie działanie było naruszeniem prawa do właściwego procesu.  Trybunał podniósł przede wszystkim to, że zatrzymany nie został prawidłowo poinformowany o przysługujących mu prawach. A czynnośc jego przesłuchania była niezgodna. Co bardzo ważne Sąd nie może dopuścić dowodów, które zostały zebrane z naruszeniem podstawowego prawa jakim jest prawo do obrony. Podsumowując Sądy w żaden sposób nie naprawiły tego błędu, a wykorzystały to co zostało zebrane na tym 3 godzinym rozpytaniu. Proces taki nie mógł być rzetelny oraz nie zapewniał skarżacemu podstawowych praw, które zapewnia mu prawo. 

Link do wyroku:

https://sip.lex.pl/#/jurisprudence/523644060

Zawsze należy pamiętać o tym, że zatrzymanemu przysługuję prawo do kontaktu z obrońcą. I w demokratycznym Państwie zasada ta powinna być przestrzegana.