Dowody w postępowaniu karnym – możliwość wykorzystania dowodów nielegalnych w postępowaniu karnym ?

Na kanwie jednej z dość bulwersujących spraw obsługiwanych przez Naszą Kancelarię Adwokacką – pozwolimy sobie wyrazić pewne wątpliwości co do możliwości wykorzystania dowodów nielegalnych, zdobytych w drodze przestępstwa, dowodów obejmujących tajemnicę chronione prawem, inne sporne zagadnienia.

Postaramy się odpowiedzieć na pytania co do jest zakaz dowodowy ?

Co oznacza dowód – owoc z zatrutego drzewa, czy też zasada owoców zatrutego drzewa ?

Odniesiemy się do fragmentów uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 27 kwietnia 2017 r., w którym wskazano, że art. 168a k.p.k. może być niezgodny z Konstytucją,

Przypomnijmy, że art. 168a. Kodeksu Postępowania Karnego stanowiący o dopuszczeniu dowodów uzyskanych z naruszeniem prawa karnego, Dziennik Ustaw Dz.U.2024.37 t.j. akt obowiązujący, wersja od: 11 stycznia 2024 r. do: 14 lutego 2024 r. stanowi, że:

dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 § 1 Kodeksu karnego, chyba że dowód został uzyskany w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznego obowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności.

Sąd w w/w wyroku wskazał, że omawiany art. 168a k.p.k. jest niekonstytucyjny.

Sąd wskazał, że dowód może zostać uznany za niedopuszczalny, jeżeli zostanie uzyskany z naruszeniem przepisów postepowania lub za pomoca czynu zabronionego przy jednoczesnym naruszeniu
przepisów Konstytucji RP. W takiej sytuacji ograniczenie ustawowe wyrażone zwrotem "wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postepowania lub za pomocą czynu zabronionego" (art. 168a k.p.k.) nie ma zastosowania."

Z uzasadnienia wyroku: „(...) Obecne brzmienie przepisu dopuszcza możliwość korzystania z dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postepowania lub za pomocą czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 § k.k., dyskwalifikując jedynie dowody uzyskane w wyniku zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu, oraz pozbawienia wolności, a w przypadku funkcjonariusza publicznego dyskwalifikacja następuje ponadto, gdy podczas pełnienia obowiązków służbowych uzyskał dowody z naruszeniem przepisów postepowania lub przy pomocy czynu zabronionego, o którym mowa w art. 1 § 1 k.k.
Zaznaczy należy, ze jest to rozwiązanie wysoce kontrowersji. 

Odniesiemy się do fragmentów publikacji ówczesnego Rzecznika Praw Obywatelskich a obecnego Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara. Skorzystamy z fragmentów publikacji Sędziego Sądu Okręgowego Macieja Strączyńskiego "Powrót do PRL", a także wniosku Adama Bodnara o stwierdzenie niezgodności art. 168a k.p.k. z Konstytucją. Wniosek został wycofany z uwagi na upolitycznienie przez PiS Trybunału Konstytucyjnego. Warto również zapoznać się z fragmentami z panelu dyskusyjnego na temat "Wątpliwości co do konstytucyjności regulacji prawa karnego procesowego - wykorzystanie dowodu uzyskanego za pomocą czynu zabronionego- art. 168a k.p.k. Komentarz Stanisława Waltosia, Piotra Kardasa.

Wszystkie w.w. publikacje nawiązują do tego, że zawsze jednoznacznie niedopuszczalne było wykorzystywanie dowodów zdobytych w sposób nielegalny. Niestety 8 lat temu za rządów PiSu w wielkiej mierze poluzowano ten zakaz. Wiele składów sądów i tak po tej nowelizacji PiSu orzekało wskazując na niezgodność z Konstytucją takich poczynań. Środowisko adwokackie także się temu sprzeciwiało.

Ciąg dalszy nastąpi.

www.kairp.pl